مطالعه اجزاء مقاومت در مرحله گیاهچه به بیماری زنگ قهوه‌ای(Puccinia triticina Eriksson) در تعدادی از ارقام تجاری گندم

بیماری زنگ قهوه‌ای (برگی) گندم با عامل Puccinia triticina Eriksson از مخربترین بیماری‌های قارچی گندم است که هر ساله در بسیاری از مناطق گندم‌کاری ایران با شدت‌های مختلف باعث خسارت و کاهش عملکرد محصول گندم می‌شود. به منظور مطالعه اجزاء مقاومت به این بیماری، 31 رقم تجاری گندم تحت شرایط کنترل شده و در مرحله گیاهچه‌ای در گلخانه، با یک جدایه زنگ قهوه‌ای (نژاد CHHLS) از لرستان مایه‌زنی و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق، اجزاء مقاومت شامل تیپ آلودگی و دوره نهفتگی مورد مطالعه قرار گرفت. تعیین دوره نهفتگی به صورت تعداد روز از مایه‌زنی تا ظهور اولین جوش روی برگ که 8 روز پس از مایه زنی شروع و تا 14 روز پس از مایه زنی ادامه داشت و تیپ آلودگی به روش رولفز در مقیاس (4-0) محاسبه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که صفات تیپ آلودگی و دوره نهفتگی دارای همبستگی منفی (6463/0-) در سطح 1% می‌باشند. ارقام اروم بیشترین دوره نهفتگی و کمترین تیپ آلودگی و بولانی به عنوان رقم حساس کمترین دوره نهفتگی و بیشترین تیپ آلودگی را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام برای تیپ آلودگی در سطح 1% دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشند ولی برای دوره نهفتگی اختلاف آنها معنی‌دار نگردید. در تجزیه خوشه‌ای مربوط به صفات مورد مطالعه ارقام گندم در مقاومت به زنگ قهوه‌ای به سه گروه مجزا مقاوم، نیمه مقاوم و حساس تقسیم شدند. گروه مقاوم شامل (خزر1، گلستان، بک کراس روشن بهاره، بم، نیشابور، بک کراس روشن زمستانه، هیرمند و اروم) گروه نیمه مقاوم شامل (سیستان، کویر، پارسی، نوید، مغان1، مغان2، مهدوی، افلاک، میهن الموت، بهار، داراب2، شیراز، چناب، البرز و فلات) و گروه حساس شامل (زارع، مغان3، اترک، زرین، ارگ، اروند و بولانی) می‌باشد.